Η ψυχοσωματική εξουθένωση, γνωστή και ως burn out, αναφέρεται σε μια κατάσταση σωματικής και ψυχικής εξάντλησης στην οποία ο εργαζόμενος / επαγγελματίας
– χάνει το ενδιαφέρον και τα θετικά συναισθήματα που είχε για την εργασία, τους συναδέλφους και τους πελάτες του
– παύει να είναι ικανοποιημένος από τη δουλειά του και την απόδοσή του
– αναπτύσσει μια αρνητική εικόνα για τον εαυτό του.
Είναι φαινόμενο που αναπτύσσεται σταδιακά και οφείλεται σε χρόνιο στρες. Οι αλλαγές που παρατηρούνται στην συμπεριφορά του ατόμου συνήθως έχουν να κάνουν με την χαμηλή εργασιακή του απόδοση, τα αυξημένα παράπονα για την εργασία, τη μη συμμετοχή στις ομαδικές δραστηριότητες, την αυξημένη χρήση αλκοόλ, την αύξηση του καπνίσματος, την αύξηση των οικογενειακών συγκρούσεων, την αδυναμία συγκέντρωσης. Είναι μια κατάσταση που επηρεάζει τόσο το άτομο όσο και τις σχέσεις του.
Η ψυχοσωματική εξουθένωση εκδηλώνεται με σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα. Η κούραση, η αϋπνία ή η υπερυπνία, οι πονοκέφαλοι, οι μυοσκελετικοί πόνοι, η αύξηση ή η μείωση βάρους, η υπερένταση και τα αναπνευστικά προβλήματα αποτελούν συνήθεις σωματικές εκφράσεις του συνδρόμου. Ψυχολογικά το άτομο συνήθως εμφανίζει έλλειψη υπομονής και ευερεθιστικότητα, έλλειψη ενδιαφέροντος, απάθεια, κυνισμό και αρνητική διάθεση, μειωμένη αυτοπεποίθηση, υψηλά επίπεδα stress, αδυναμία λήψης αποφάσεων.
Ποιοι είναι όμως εκείνοι οι παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν έναν εργαζόμενο στην επαγγελματική εξουθένωση;
Τα χαρακτηριστικά της επιχείρησης και οι συνθήκες εργασίας φαίνεται πως επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό την εμφάνιση του συνδρόμου. Ο αυξημένος φόρτος εργασίας για μεγάλο διάστημα, η έλλειψη προσωπικού, οι ανασφαλείς σχέσεις εργασίας, οι μη ξεκάθαροι εργασιακοί ρόλοι που οδηγούν το προσωπικό σε συνεχείς συγκρούσεις, τα οικονομικά προβλήματα της επιχείρησης που μεταφράζονται σε καθυστερήσεις πληρωμών και η επαναλαμβανόμενη εργασία σε ένα αντικείμενο, αποτελούν παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν μακροπρόθεσμα τον επαγγελματία στο να χάσει το ενδιαφέρον και την ικανοποίηση από την εργασία του.
Ωστόσο οι παράγοντες δεν είναι μόνο εξωγενείς. Κάποια χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του ατόμου φαίνεται πως ενισχύουν την πιθανότητα της εξουθένωσης, όπως το υψηλό αίσθημα ευθύνης, οι υψηλοί στόχοι και οι φιλοδοξίες, τα έντονα επίπεδα στρες, η εσωστρέφεια του ατόμου.
Tips:
- Θέτουμε πιο ρεαλιστικούς και πραγματοποιήσιμους στόχους λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις δικές μας δυνατότητες όσο και τα μέσα που μας διαθέτει ο επαγγελματικός χώρος. Επίσης, δημιουργούμε καθημερινό πλάνο εργασίας προκειμένου να χρησιμοποιούμε τον χρόνο παραγωγικά αλλά και δημιουργικά.
- Βελτιώνουμε τον τρόπο ζωής μας (υγιεινή διατροφή, μείωση καπνίσματος και κατανάλωσης αλκοόλ, βελτίωση ύπνου). Ανακαλύπτουμε τεχνικές χαλάρωσης που ταιριάζουν σε εμάς (αναπνοές, μασάζ, yoga, κλπ)
- Κάνουμε μικρά αλλά ουσιαστικά διαλείμματα στη διάρκεια της ημέρας και προγραμματίζουμε μικρές εκδρομές τα Σαββατοκύριακα προκειμένου να αλλάζουμε παραστάσεις
- Διαχωρίζουμε τη δουλειά από την προσωπική μας ζωή. Αποφεύγουμε να φέρνουμε δουλειά στο σπίτι, να συναναστρεφόμαστε μόνο με άτομα που προέρχονται από τον εργασιακό μας χώρο και επιδιώκουμε να συμμετέχουμε σε δραστηριότητες που δεν σχετίζονται με την εργασία και μας προσφέρουν χαρά και ικανοποίηση (αθλήματα, μουσική, θέατρο κ.α.)
- Προτείνουμε την δημιουργία ομάδων εποπτείας (τακτικές συναντήσεις των εργαζομένων με στόχο την εκτόνωση από τη δουλειά, την επίλυση διαπροσωπικών συγκρούσεων, την αναζήτηση εναλλακτικών τρόπων αντιμετώπισης των δυσκολιών κ.α.)
Σημαντικές συμβουλές για τους σπουδαστές του ΙΕΚ ΔΗΜΗΤΡΑ και μελλοντικούς επαγγελματίες!
*Το άρθρο είναι της κα. Έλλης Εκμεκτζιάν Ψυχολόγος, PhD και Αφηγηματική Θεραπεύτρια
